Ontslag statutair bestuurder en beëindiging managementovereenkomst

Ontslag statutair bestuurder: ik heb dit recent fout zien gaan. Dus vandaar bij deze diverse tips. Gericht op het juist ontslaan van de statutair bestuurder. En gericht op de juiste wijze van beëindiging van de bijbehorende managementovereenkomst. Want puur het ontslagbesluit door de Algemene vergadering van aandeelhouders (AV) betekent niet het einde van de managementovereenkomst.

En bent u zelf statutair bestuurder, dreigt ontslag of bent u ontslagen: dan kunt u dit artikel ook in voorkomend geval gebruiken. Om te checken of het ontslag juist is verlopen of gaat verlopen. En zo nee, dan kunt u zich daartegen desgewenst verweren.

Statutair bestuurder ontslaan: hoe zit het ook alweer?

Vooropgesteld: dit artikel gaat niet over de bestuurder (natuurlijk persoon) die op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam is voor de vennootschap.

Het ziet op de statutair bestuurder die – via zijn management BV – op basis van een overeenkomst van opdracht (managementovereenkomst) werkzaam is voor de vennootschap (de opdrachtgever).

In laatstgenoemde situatie bestaan twee rechtsbetrekkingen ten opzichte van de vennootschap:

1. De vennootschapsrechtelijke rechtsbetrekking;
2. De verbintenisrechtelijke rechtsbetrekking.

Indien de andere aandeelhouder(s) / bestuurder(s) / vennootschap de betreffende statutair bestuurder wil(len) ontslaan, dan dienen beide rechtsbetrekkingen op juiste wijze te worden beëindigd.

Dit betekent, inzake beëindiging van de vennootschapsrechtelijke rechtsbetrekking, dat de AV in vergadering bij meerderheid van stemmen dient te besluiten tot ontslag van de statutair bestuurder (art. 2:244 lid 1 BW).

Belangrijk is dat de statutair bestuurder voor deze vergadering tijdig dient te worden uitgenodigd (ex art. 2:8 BW) om zijn mening in de AV te geven (hoorrecht).

Ook heeft betreffende statutair bestuurder adviesrecht. Hij of zij dient in de gelegenheid te worden gesteld om over zijn of haar ontslag te adviseren. Ter adstructie hiervan wordt verwezen naar artikel 2:227 lid 7 BW, waarin staat dat de bestuurder in de AV een raadgevende stem bezit. Ook bij besluitvorming buiten vergadering geldt dit adviesrecht. Wordt de bestuurder daartoe niet in de gelegenheid gesteld, dan kan hij of zij het betreffende besluit nietig laten verklaren of vernietigen (ex art. 2:14 en 2: 15 BW, wegens handelen in strijd met wet en statuten) (*).
(* bron: Loonstra & Zondag, Arbeidsrechtelijke themata II, Boom juridisch, Den Haag, 2018).

Tevens dient aldus de verbintenisrechtelijke rechtsbetrekking op juiste wijze te worden beëindigd. Na het op juiste wijze genomen AV besluit dient de managementovereenkomst (overeenkomst van opdracht) te worden opgezegd, in beginsel met inachtneming van een redelijke opzegtermijn.

Anders immers dan het geval kan zijn bij een statutair bestuurder met een arbeidsovereenkomst, heeft een rechtsgeldig genomen AV besluit (tot ontslag van een statutair bestuurder met een managementovereenkomst) niet het ontslag/einde van de verbintenisrechtelijke rechtsbetrekking tot gevolg. Ofwel aldus: de vennootschap dient de managementovereenkomst nog (schriftelijk) op te zeggen.

Ontslag statutair bestuurder: statuten/aandeelhoudersovereenkomst goed checken!

Belangrijk is om ter zake van ontslag statutair bestuurder ook goed te kijken naar de statuten en evt. aanwezige aandeelhoudersovereenkomst.

Veelal wordt in deze stukken bepaald dat het bestuur van de vennootschap voorafgaande goedkeuring van de AV nodig heeft voor het nemen van bepaalde bestuursbesluiten (via een lijst), zoals beëindiging van managementovereenkomsten.

Zolang de statutair bestuurder nog bestuurder van de vennootschap is, mag hij of zij dus – conform hetgeen ter zake over besluitvorming/stemrecht binnen het bestuur in de statuten is bepaald – mee besluiten / stemmen binnen het bestuur over deze besluitvorming. Namelijk om dit bestuursbesluit tot beëindiging van zijn/haar managementovereenkomst ter goedkeuring aan de AV voor te leggen en, nadat de AV daarvoor goedkeuring heeft gegeven, zal het bedoelde bestuursbesluit – tot beëindiging van de managementovereenkomst – formeel nog conform de statuten door het bestuur genomen dienen te worden (en uitvoering behoeven).

Zolang hij/zij nog bestuurder is en de statuten / aandeelhoudersovereenkomst bepalen dat (via een lijst) het bestuur van de vennootschap voorafgaande goedkeuring van de AV nodig heeft voor het nemen van het besluit tot beëindiging van managementovereenkomsten, dient de betrokken statutair bestuurder aldus ook tijdig voor de AV te worden uitgenodigd (ex art. 2:8 BW). Dit om zijn mening in de AV te geven (hoorrecht). Ook dient hij of zij in de gelegenheid te worden gesteld om hierover te adviseren. Zie hierboven voor de consequenties (nietigheid etc.), indien hieraan niet wordt voldaan.

Ook voor het ontslag zelf van de statutair directeur bepalen de statuten doorgaans dat de AV daartoe bevoegd is en besluit. En ook hier geldt de raadgevende stem voor de statutair directeur in de AV en dezelfde consequenties (nietigheid etc.), indien hieraan niet wordt voldaan. In de statuten zelf is ook regelmatig opgenomen dat de bestuurder in de AV een raadgevende stem heeft.

Derhalve is het zinvol om bij ontslag statutair bestuurder na te denken over de volgorde van handelen: eerst op juiste wijze de vennootschapsrechtelijke rechtsbetrekking met de statutair directeur beëindigen, zodat deze formeel geen onderdeel meer van het bestuur van de vennootschap uitmaakt. Om daarna via het bestuur en (waar vereist, ingevolge statuten/aandeelhoudersovereenkomst) na goedkeuring door de AV het bestuursbesluit namens de vennootschap te nemen tot beëindiging van zijn/haar managementovereenkomst (en daaraan uitvoering te geven).

Statutair bestuurder ontslaan, verdere aandachtspunten:

• Zorg ervoor dat het voltalligebestuur over bestuursbesluiten kan meebeslissen. Zie de recente uitspraak van de rechtbank Rotterdam waaruit volgt dat een bestuurder voorafgaand aan het te nemen besluit moest worden gehoord. De opvolgende besluiten van het bestuur werden ook nietig geoordeeld omdat de bestuurder achteraf niet was ontslagen en ingevolge de statuten had moeten mee besluiten … .
• In de statuten is veelal bepaald dat de bevoegdheid tot het bijeenroepen van een AVeen bevoegdheid is van het bestuur. Indien de bestuurder (die ontslagen dient te worden) nog in functie is, dient deze te worden betrokken in de besluitvorming van het bestuur tot het bijeenroepen van de AV, waarin goedkeuring van de AV wordt gevraagd voor het ontslagbesluit en voor het besluit tot beëindiging van de managementovereenkomst. Wordt de bestuurder daartoe niet in de gelegenheid gesteld, dan kan hij of zij het betreffende besluit nietig laten verklaren of vernietigen (ex art. 2:14 en 2: 15 BW, wegens handelen in strijd met wet en statuten).
• Zorg ervoor dat tijdig en op juiste wijze aan de statutaire oproepingsvereisten voor de AV is voldaan;
• Vermeld in de oproeping/agenda voor de AV de juiste agendapunten ter besluitvorming en noem de gronden/toelichting voor het ontslag (nadat daartoe voorafgaand aan dossieropbouw is gedaan en de statutair directeur kansen tot verbetering zijn geboden). Dit zodat de statutair directeur zich tijdig kan voorbereiden, in het kader van zijn eigen adviesrecht/raadgevende stem;
• Handel op juiste wijze en volgorde de AV vergadering af, waaronder het in de gelegenheid stellen van de statutair bestuurder om ter zake zijn/haar adviesrecht c.q. raadgevende stem te kunnen uitoefenen;
• Stel achteraf waarheidsgetrouwe notulen op en laat deze notulen conform de statuten ondertekenen, door (veelal) voorzitter en secretaris van de AV.

Ontslag van een statutair bestuurder: de moraal van dit verhaal.

Statuten, aandeelhoudersovereenkomst en de wet zijn er niet voor niets. Kijk hier goed naar, alvorens te handelen en over te gaan tot ontslag van een statutair bestuurder.

Lees ook de (schriftelijke) managementovereenkomst goed door, indien aanwezig. Wat wordt daarin ter zake van ontslag statutair bestuurder, beëindiging managementovereenkomst en de gevolgen daarvan bepaald?

Wordt in strijd gehandeld met voorgaande stukken of wet, dan kan het ontslag statutair bestuurder ongeldig zijn en/of kan er een substantiële schadeplicht ontstaan.

Houd ook rekening met andere gevolgen indien de bestuurder ook aandeelhouder is: ontslag van de statutair bestuurder kan – ingevolge statuten / aandeelhoudersovereenkomst – tot gevolg hebben dat deze verplicht zijn/haar aandelen moet aanbieden. Is dat juist wenselijk of niet? Check ook een eventuele afnameplicht.

Voldoende redenen aldus om aan het onderwerp ontslag statutair bestuurder vooraf voldoende aandacht aan te besteden.

Heeft u hierover vragen, dan ben ik u graag van dienst.
Berkel-Enschot, 17 augustus 2020 Auteur van dit artikel © : mr. Enno Schets, Schets Advocatuur, geassocieerd BOBB-lid

Dit blog artikel is met aandacht geschreven, doch is algemeen van karakter en van informatieve aard. Deze algemene informatie kan niet of verminderd van toepassing zijn, zulks afhankelijk van de specifieke omstandigheden van uw situatie. Dit blog artikel dient derhalve niet als concreet juridisch advies te worden beschouwd. Elke situatie staat op zich en behoeft normaliter maatwerk. Schets Advocatuur aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor het gebruik en de gevolgen van het gebruik van de informatie uit dit blog artikel.